SANATIN AGRESİF GENCİ; RAP MÜZİKTE PROTEST AKIM

Sözlerin gücü isyankar ritimlerle birleştiğinde oluşan ahenk toplumun manifestosudur. Gelin bu sese kulak verelim.

Müzik; bilinen tarih göz önüne alındığında yaşamın her döneminde toplumda kendine yer bulmuştur. Değişimi ve gelişimiyle adeta canlı bir organizmayı andıran bu sanat dalı, zaman geçtikçe duygularımızı dış dünyaya yansıtmanın en kolay yollarından biri haline gelmiştir. Farklı coğrafyalardan ve kültürlerden etkiler barındıran müzik çok çeşitli alt dallara sahiptir. Bu ayrımlar söz dizinlerinden kaynaklanabileceği gibi ritim ve anlam bakımından da sınıflandırmalar yapılabilir. Bu alanlardan en ilginçlerinden biri şüphesiz Hip-hop alt kültürünün anlamlı kollarından Rap’tir.

Rap müzik; söz ve ritmin iç içe geçtiği, hızlı ya da yavaş söylenebilen, genellikle basit melodiler üzerine sanatçının yeteneğini konuşturduğu bir müzik dalıdır. Kelime kökeninde ‘argo, tartışma, ağır eleştiri’ vb anlamlar barındıran rap piyasaya çıktığı ilk günden bu yana daima bir eleştiri aracı olarak kullanılmıştır. Yetenekli kalemlerin elinde kuvvetli bir silaha dönüşen bu sanat dalı hem insanların bireysel çatışmalarını, hem de toplumsal gerilimleri dillendirmek için paha biçilmez bir mecradır.

1970’lerin başında New York Bronx’ta ortaya çıktığı varsayılan rap müziğin dünyaya yayılması uzun sürmemiştir. New York’un sosyal ve kültürel olarak kozmopolit bir şehir olmasının da katkısıyla dünyanın dört bir yanına ulaşan MC’lerin sesi çok geçmeden ülkemizde de duyulmaya başlamıştır. Türklerin bu melodilerle ilk tanışması Berlin duvarının yıkılmasıyla beraber ikinci nesil göçmen-işçilerin uğradıkları ırkçılıkları kağıda dökmeleriyle gerçekleşmiştir. İsyan müziği olarak adlandırılan bu alanın sesi o günden bugüne daima yükselmektedir. Popülerleştikçe farklı görüşlerle temellendirilip amacından sapsa da Rap'in protest kuvveti hala küçümsenemez.

Protesto Kavramına Yakından Bakış

Dilimize İngilizce'deki ‘protest’ kavramıyla geçen bu sözcüğün Türk Dil Kurumu’na göre anlamı ‘’ Bir davranışı, bir düşünceyi, bir uygulamayı haksız, yersiz, gereksiz bularak karşı çıkma, kabul etmeme’’ şeklinde belirtilmiştir. Protest aslında bir durum nitelemesi olarak kullanılırken protesto daha çok icrai temellidir. Protesto genellikle toplumsal olduğu gibi toplumda belli bir kitle aracılığıyla ses getiren siyasetçi, ünlü ya da sanatçılar tarafından da yapılabilir. Siyasiler bu haklarını mitinglerle, ünlüler sosyal ya da ana akım medya aracılığıyla kullanırken sanatçılar eserlerinde toplumun sesine kulak vermiştir. Ancak bu faaliyetler başkalarının hak ve özgürlüklerini suistimal etmeyecek düzeyde, anayasa kanun ve mevzuatta belirtilen şekil ve esas şartlarına uygun olarak icra edilmelidir.

Protest Rap

Sanatın diğer dallarında olduğu gibi rap camiasında da siyaset ve toplum eksenli muhalif sesler çıkmıştır. Müzisyenler icra ettikleri sanatla toplumun belli kesimlerinin sıkıntılarını sert ve yalın bir biçimde dile getirmekten çekinmemişlerdir. Almanya’daki Türk diasporasının yaşadıklarını rap müzikle anlatma düşüncesi ülkemiz sınırları içinde kısa sürede genel kabul görmüş, çok geçmeden yeraltı dünyası şekillenmeye başlamıştır. Kendi topraklarımızda var olan her olguda olduğu gibi siyasi olayların bu sanat dalını etkilemesi de çok uzun sürmemiştir. MC’lerin diğer müzik dallarını icra eden sanatçıların aksine toplumsal olaylara daha duyarlı olması hasebiyle halkın derdini anlatma yükümlülüğünü Rap müzik üstlenmiştir. Türkçe’nin anlam bakımından zenginliği, üst düzey müzikalitesi ve halihazırda sorunsuz günü geçmeyen, mutluluk endekslerinde tarihi çöküşler yaşayan Türk halkı sebebiyle coğrafyamız protest rap için her daim biçilmiş kaftandır.

Ülkemizde anbean sanatını icra eden çoğu MC’nin protest parçaları bulunmaktadır. Kimileri güncel toplumsal olayları ele alırken kimileriyse geçmişten günümüze yapılan hataları eserlerinde toplayıp eleştirmiştir. Amaç toplumsal duyarlılığı arttırmak olduğu için genellikle feat şeklinde yapılan protest parçalar geniş bir dinleyici kitlesine sahiptir. Bu parçalarda kadına şiddet, hayvan hakları, siyasi haksızlıklar, ırkçılık, milliyetçilik, mevcut hukuksuzluklar vb konulardan bahsedilmektedir. Aynı zamanda sanatını toplum çıkarları için icra eden sanatçılar her daim siyasetçilerin ve yargı mensuplarının gözlerini üzerlerinde hissetmektedir. Şarkıları sebebiyle ifade vermek için çağırılanlar bir yana aynı şarkı için defalarca gözaltına alınan şarkıcılar bulunmaktadır. Rap müziğin mizacında bulunan sert dil sebebiyle çoğu kere cumhurbaşkanlığı gibi belirli kamu makamlarına hakaretten sorumlu tutulan eser sahipleri genellikle aklansalar da aksinin yaşandığı durumlar da pek nadir değildir.

Sanatçının sesini kısmak; devletin, toplumu baskılama amacıyla eskiden beridir kullandığı taktiklerden biridir. Nitekim toplum karanlığa gömüldüğü zaman yolunu aydınlatacak kimselere ihtiyaç duyar. Böyle durumlarda meşale görevi üstlenen sanatçılar riskli kararlar vermek zorunda kalabilirler. Yanlış tarafa ışık tutulan durumların sonucu genellikle akıntıya kapılan insanlar ve sanatçının yaptıklarından dolayı hesap vermesiyle nihayete erer. Burada yanlış kelimesini her ne kadar objektif olarak kullanmak istesem de genellikle iktidarın görüşüyle temellenen sübjektif bir olgu şeklinde karşımıza çıkar. Hukuk devleti ilkesi gereğince ülkede hakim olan mevcut siyasi görüşün yargı fonksiyonunu etkilememesi gerekir. Uyulması gereken şey çoğunluğun görüşü değil kanunların içeriğidir.